ปัจจุบันพื้นที่ป่าไม้ มีจำนวนลดน้อยถอยลง ส่วนหนึ่งของปัญหานอกจากเกิดจากภัยธรรมชาติแล้ว ยังเกิดจากการลักลอบตัดไม้ทำลายป่า และมีจำนวนไม่น้อยของการลักลอบตัดไม้ทำลายป่า ที่เกิดจากความยากจนของราษฎร สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงห่วงใยปัญหานี้ และทรงวิตกว่า ประเทศชาติกำลังสูญเสียทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญไป พระองค์จึงพระราชทานพระราชดำริ ให้จัดตั้งโครงการที่จะช่วยเหลือราษฎร ที่ทุกข์ยากเหล่านี้ได้มีอาชีพที่สุจริต มีรายได้เพื่อประทังชีวิต โดยไม่ตัดไม้ทำลายป่าอีกต่อไป ซึ่งโครงการนี้ คือ โครงการป่ารักน้ำ นั่นเอง

โครงการป่ารักน้ำ เริ่มทดลองเป็นครั้งแรกที่บ้านน้ำติ้ว ตำบลส่องดาว อำเภอส่องดาว จังหวัดสกลนคร เมื่อวันที่ ๒๐ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๒๕ เป็นโครงการเพื่อปลูกป่า ด้วยพันธุ์ไม้ที่เติบโตเร็ว โดยราษฎรเป็นผู้ลงแรงปลูกและดูแลบำรุงเลี้ยง บนพื้นดินที่ทรงซื้อ และทรงเช่าพระราชทาน รวมทั้งเงินเดือนที่พระราชทานแก่ราษฎรผู้ยากจน ที่เข้าโครงการ

โครงการป่ารักน้ำ มีวัตถุประสงค์ ๕ ประการ คือ

1. เพื่อฟื้นฟูสภาพป่าที่เสื่อมโทรม ให้เป็นบริเวณต้นน้ำลำธารกักเก็บน้ำไว้ใช้ประโยชน์
2. เพื่ออนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้เดิมเอาไว้ให้ได้ ในเวลาเดียวกันก็ปลูกเสริมขึ้น เพื่อให้มีป่าไม้ช่วยในการควบคุม ความปรวนแปรของดินฟ้าอากาศ และภัยแล้ง
3. เพื่อเสริมสร้างและปลูกฝังให้ราษฎรเกิดความรักและหวงแหนทรัพยากรป่าไม้ให้มากยิ่งขึ้น
4. เพื่อให้ประชาชนในท้องถิ่นมีไม้ไว้ใช้สอย และเพิ่มพูนรายได้
5. เพื่อช่วยเหลือราษฎรที่ยากจนขาดแคลนที่ดินทำกินและบุกรุกกระจัดกระจายในเขตป่าสงวนแห่งชาติ ให้มีที่อยู่ เป็นหลักแหล่งมีอาชีพแน่นอน เพื่อจะได้มีรายได้เลี้ยงครอบครัวต่อไป

นับเป็นบุญของพสกนิกรชาวไทย เพราะไม่ว่าสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ จะเสด็จพระราชดำเนินไปในท้องที่ใด จังหวัดใดก็ตาม เมื่อทรงพบและทอดพระเนตรเห็นความทุกข์ยาก หรือความเดือดร้อนของราษฎร พระองค์จะมีพระราชดำริให้ความช่วยเหลือทันที และโครงการตามพระราชดำริของพระองค์มักจะเน้น เรื่อง การปลูกป่า ซึ่งก่อให้เกิดประโยชน์สุขแก่ราษฎรของพระองค์ทั้งสิ้น